Dana 18.05.2024. stupio je na snagu Pravilnik o zaštiti prava maloletnika u oblasti pružanja medijskih usluga (“Pravilnik o maloletnicima”), donet u skladu sa odredbama Zakona o elektronskim medijima.

Regulatorno telo za elektronske medije („REM“) nedavno je donelo set pravilnika u vezi sa pružanjem medijskih usluga, koji su stupili na snagu u maju 2024. godine. Posebnu pažnju izazvao je novi Pravilnik o uslovima i kriterijumima za izdavanje dozvole za pružanje medijske usluge („Pravilnik o dozvolama“).

Pravilnikom o dozvolama, a za razliku od ranije važećeg pravilnika, nije propisana obaveza pružalaca medijskih usluga da obezbede emitovanje tzv. kvalitetnog programa (naučno-obrazovnog, kulturno-umetničkog, dokumentarnog ili dečijeg programa, odnosno programa za maloletnike) koji je do sada morao biti obezbeđen u procentu od minimum 20% ukupnog objavljenog godišnjeg programa.

Pružaoci medijskih usluga ovim su dobili slobodu da samostalno odrede koji od različitih medjiskih sadržaja će pružiti gledaocima i u kom procentu. Pod medijskim sadržajima smatraju se informativni program, dokumentarni program, naučno-obrazovni program, kulturno-umetnički program, zabavni program, rijaliti program, dečiji program i program za maloletnike, verski program, filmski i serijski program, muzički program, sportski program i igre.

U svetlu prethodno navedenog, iako ne može da reguliše sadržinu programa koje će pružalac učiniti dostupnim, Pravilnik o maloletnicima donosi jasne kriterijume i uslove pod kojima se određeni programski sadržaji mogu emitovati, te je detaljno regulisan način ispunjavanja obaveza Pružalaca u vezi sa objavljivanjem programskih sadržaja koji mogu štetno uticati na fizički, mentalni ili moralni razvoj maloletnika, s tim da je posebna pažnja posvećena je učešću maloletnika u programu i objavljivanju informacija koje se direktno ili indirektno odnose na maloletnike.

Opšte obaveze pružaoca medijskih usluga  

Pružalac je dužan da programski sadržaj koji može naškoditi razvoju maloletnika označi tako što će neposredno pre njegovog emitovanja isti jasno najaviti odgovarajućim usmenim ili tekstualnim upozorenjem.

Tokom trajanja programskog sadržaja koji nije podesan za maloletnike program mora sadržati oznaku u vidu kruga zelene boje na kojoj će biti ispisan broj koji označava broj godina od kojih se program smatra prihvatljivim a razlikuje se sadržaj koji nepodesan za maloletnike mlađe od 12, 15 ili 18 godina.

Kada je reč o načinu objavljivanja programskih sadržaja koji mogu teško naškoditi razvoju maloletnika, predviđena je zabrana prikazivanja pornografije, brutalnog nasilja kao i drugih programskih sadržaja koji mogu teško naškoditi razvoju maloletnika.

Merila za kategorizaciju programskih sadržaja

Potencijalno škodljivi sadržaji su posebno oni koji sadrže:

• Nasilje i njegove posledice;
• Seksualno nasilje,
• Zastrašujuće scene,
• Pušenje i zloupotrebu opojnih droga, alkohola i drugih štetnih supstanci.

Takođe, kao posebne kategorije programskog sadržaja, izdvojeno je emitovanje sportskog, rijaliti i programskog sadržaja koji se odnose na samoubistvo.

S tim u vezi, u slučaju emitovanja direktno (uživo) rijaliti programskog sadržaja, Pružalac je dužan da odmah prekine emitovanje takvog sadržaja ukoliko dođe do eskalacije nasilja ili nepristojnog ponašanja preduzetog u cilju vređanja, pod uslovom da ne može na drugi način da izbegne prikazivanje takvog ponašanja (npr. isključenje tona, promena kadra i sl.).

Takođe, u slučaju da u toku prenosa sportskog događaja dođe do fizičkog obračuna u publici ili među učesnicima događaja, nereda ili neovlašćenog ulaska na sportski teren, pružalac ih može prikazati samo ako je došlo do remećenja toka sportskog događaja (npr. privremeni prekid utakmice), i to u meri u kojoj je to neophodno da bi gledalac bio upoznat sa razlozima koji su uticali na redovan tok sportskog događaja. S tim u vezi, izuzetak je predviđen u slučaju prikazivanja takvog sadržaja u informativnom programu.

Na kraju, dečiji program, odnosno programski sadržaj mora biti podesan za maloletnike mlađe od 12 godina, kao i programski sadržaj za maloletnike starije od 12 godina.

U skladu sa tim, emitovanje takvog sadržaja ne sme da pruža informacije koje bi mogle da navedu na ponašanje koje bi moglo da utiče na fizički, duševni, emocionalni ili drugi integritet (naročito ne mogu da sadrže prikazivanje maloletnika u opasnoj situaciji npr. penjanje na neobezbeđene objekte, ulazak u nepoznate prostorije, razgovor sa nepoznatim ljudima i dr, osim u slučaju da je reč o upozorenju po zdravlje i sigurnost maloletnog lica).

Pravilnikom je obuhvaćeno i učešće posebno osetljivih maloletnika u programu, saglasnost za učestvovanje u određenom programu, kao i zabrana učestvovanja u određenim programskim sadržajima.

Ovaj regulativni okvir donosi značajne promene i postavlja stroge kriterijume za emitovanje programskih sadržaja koji mogu štetno uticati na maloletnike a ima za cilj da osigura bezbednost i zaštitu mladih gledalaca.

Ovaj članak je isključivo informativne prirode i ne predstavlja pravni savet. Ukoliko su Vam potrebne dodatne informacije, budite slobodni da nas kontaktirate.